Piłka ręczna to jedna z najpopularniejszych dyscyplin w sportach drużynowych. Zdecydowanie największym zainteresowaniem cieszy w Europie. Popularność piłki ręcznej, a także zakładów bukmacherskich na piłkę ręczną, wynika ze specyfiki tego sportu. Zawodnicy grają w bezpośrednim kontakcie przez cały czas, a do tego w meczu pada średnio po ponad 50 bramek, co często buduje niezwykłą dramaturgię meczów. Jest to również sport specyficzny, pełen schematów i gry w ataku pozycyjnym. Oznacza to, że podobnie jak w innych dyscyplinach drużynowych, występuje specjalizacja zawodników. Wyróżniamy kilka podstawowych pozycji. W sporcie jakim jest piłka ręczna ustawienie zawodników ma duże znaczenie. Właśnie temu wątkowi chcemy poświęcić ten tekst, by lepiej sprecyzować zagadnienie pozycyjności w szczypiorniaku, jak zwykło się nazywać w Polsce piłkę ręczną.

W piłce nożnej mamy bramkarzy, obrońców, pomocników i napastników – to najbardziej ogólne rozróżnienie. W koszykówce występuje rozgrywający, rzucający obrońca, skrzydłowy, silny skrzydłowy i środkowy (center). W siatkówce mamy przyjmującego, atakującego, środkowego, rozgrywającego i libero. Z kolei w piłce ręcznej możemy wyróżnić bramkarza, rozgrywającego, skrzydłowego i kołowego (obrotowego). Więcej o ich roli, funkcjach, specyfice w dalszej części naszej analizy.

Bramkarz

Nie ma zgodności co do tego, która pozycja w piłce ręcznej jest najważniejsza. Wiadomo jednak, że pozycja bramkarza jest newralgiczna. Bramkarz w piłce ręcznej jest kluczowy – jeśli rozgrywa dobry mecz, automatycznie zwiększa szanse na sukces swojej drużyny. Jeśli broni na niskim procencie, to siłą rzeczy szanse jego zespołu maleją. Oczywiście, trenerzy mogą rotować i wpuszczać w trakcie meczu drugiego lub trzeciego bramkarza, ale bardzo dobra „jedynka” to sprawa szalenie ważna. Bramkarz w piłce ręcznej musi cechować się świetnym wygimnastykowaniem, bardzo dobrym refleksem i dokładnym, dalekim podaniem, którym może uruchomić szybką kontrę. Powinien być też silny i skoczny. Musi być czujny przez całą akcję, spodziewając się różnych rozwiązań akcji rywali.

Jeżeli bramkarz zdecyduje się opuścić pole bramkowe, musi to zrobić bez piłki. Ta sama zasada dotyczy powrotu na pole – może to zrobić wyłącznie bez piłki. W sytuacji złamania tej zasady drużynie przeciwnej przyznany będzie rzut wolny. Bramkarz może bronić bramki używając nie tylko rąk, ale każdej części swojego ciała – stąd tak duże znaczenie gibkości – wiele interwencji wykonuje się przy pomocy nóg.

Rozgrywający

Mózg drużyny. Bez wątpienia szalenie ważna pozycja. Tak naprawdę w zespole mamy trzech rozgrywających. Lewego, prawego i środkowego. Rozgrywający budują akcje w ataku pozycyjnym zespołu. Powinni być obdarzeni dużą kreatywnością, wizją gry, widzeniem peryferyjnym i oczywiście mocnym rzutem, który wydaje się na ten pozycji absolutnie obowiązkowy. Musi to być rzut różnorodny – z różnych pozycji, z wyskoku czy „z biodra”. Spośród trójki rozgrywających w piłce ręcznej najważniejsza jest pozycja środkowa. Środkowy rozgrywający kieruje grą, piłka najczęściej przechodzi przez jego ręce. Musi być dokładny, szybki i inteligentny.

Skrzydłowy

Rozgrywający atakują środkiem, a skrzydłowi – jak sama nazwa wskazuje – biorą udział w akcjach stojąc na flankach. Mamy więc lewego i prawego skrzydłowego. Skrzydłowego musi wyróżniać przede wszystkim szybkość i zwinność. Skrzydłowi nie są wykorzystywani we wszystkich akcjach – piłka przechodzi przez ich ręce dużo rzadziej niż w przypadku rozgrywających, ale za to często, gdy otrzymują już piłkę, powinni wykańczać akcję rzutem, nierzadko z bardzo ostrego kąta. Co do zasady – rozgrywający powinni tak szybko i dynamicznie „rozrzucić” atak pozycyjny, by w pewnym momencie zrobiło się wolne miejsce na skrzydle lub na środku – wtedy piłka powinna trafić do niepilnowanego zawodnika na tej pozycji, a ten powinien wykonać spokojnie swoją robotę i rzucić bramkę. Ze względu na specyfikę gry na skrzydle i ostry kąt, często bramki skrzydłowych są najefektowniejsze. Loby, wkrętki i różnego rodzaju zmyłki są na porządku dziennym. Spryt na tej pozycji ma niebagatelne znaczenie.

Obrotowy (kołowy)

Omówiliśmy już sześć pozycji, z których składa się drużyna. W sporcie jakim jest piłka ręczna ustawienie zawodników to bramkarz, trzech rozgrywających, dwóch skrzydłowych i wreszcie ten siódmy, o którym teraz – obrotowy, zwany również kołowym. To z kolei najczęściej najsilniejszy z zawodników, nierzadko bardzo wysoki, albo bardzo masywny. Zawodnik na pozycji obrotowego ustawia się blisko pola bramkowego przeciwnika. Jest ustawiony zazwyczaj tyłem do bramki i czeka na podanie piłki. Jego głównym zadaniem jest oddanie rzutu lub umożliwienie wykonania ruchu rozgrywającym. Odgrywa jednak również istotną rolę w grze obronnej, przepychając się z rywalami w walce o pozycję. Rzecz jasna obrotowy powinien być skuteczny w rzutach z okolic koła – nie powinien dać się oszukać interweniującemu bramkarzowi. Skuteczność ma duże znaczenie. Ale wcześniej trzeba umieć dojść do pozycji rzutowej, wypracowując sobie pozycję – tutaj bez siły fizycznej nie da się nic zdziałać.

Piłka ręczna: ustawienie zawodników na boisku

Jak już wspomnieliśmy, siódemka podstawowych graczy ustawiona jest wg schematu – bramkarz, trzech rozgrywających, dwóch skrzydłowych oraz obrotowy. Jest jednak drugi wariant, również stosowany w szczypiorniaku. Zakłada on dwóch skrzydłowych na pierwszej linii, dwóch obrotowych i dwóch rozgrywających na drugiej linii. Oczywiście, niektóre boiskowe sytuacje, zwłaszcza szybkie kontry (zarówno w ofensywie, jak i defensywie) mogą spowodować zaburzenia ustawienia wyjściowego i mogą wymagać od zawodników wielofunkcyjności. Jednak przy atakach pozycyjnych na ogół zmian pozycji nie obserwujemy, bowiem poszczególni gracze są dostosowani do określonych ról, poprzez swoje cechy fizyczne i umiejętności.

Ilu zawodników gra w drużynie piłki ręcznej?

Ilość zawodnik w sporcie jakim jest piłka ręczna jest ściśle określona przepisami gry – jest to siódemka. Dodatkowo każdy zespół może mieć do dziewięciu zawodników rezerwowych, co daje łącznie 16 osób w drużynie (maksymalnie). Zmiany są w systemie rotacyjnym (hokejowym), a zatem liczba zmian zawodników nie jest limitowana – decyduje o tym wyłącznie trener danego zespołu. A zatem jeśli interesuje cię zgłębienie sportu jakim jest piłka ręczna: ilość zawodników na boisku to 7, a na ławce może przebywać jeszcze 9 graczy.

Który z zawodników piłki ręcznej ma najbardziej odpowiedzialne zadanie?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na tak zadane pytanie. W sporcie jakim jest piłka ręczna ustawienie zawodników ma duże znaczenie, bo determinuje role, które mają oni odgrywać. Każdy zawodnik, niezależnie od pozycji, może zostać bohaterem meczu. Każdy zawodnik z pola może rzucić nawet kilkanaście bramek, szczególnie jeśli jest egzekutorem rzutów karnych. Ale co do zasady należy uznać, że najważniejsza jest rola bramkarza, bo w największym stopniu od jego procentu skuteczności interwencji zależy wynik końcowy. Wśród graczy z pola najbardziej odpowiedzialna jest praca rozgrywających, w tym środkowego szczególnie, bo jest on mózgiem całej drużyny.

Jaki strój noszą zawodnicy piłki ręcznej?

Strój piłkarza ręcznego jest dość typowy – długie skarpety, spodenki i koszulka. W przypadku bramkarza dozwolone są długie spodnie oraz bluza bramkarska.