Zbliżający się wielkimi krokami najważniejszy piłkarski turniej świata po raz pierwszy zostanie rozegrany na Bliskim Wschodzie. Specjalnie na tę okazję Katarczycy niemal od zera postawili prawie wszystkie obiekty, na których będą gościć 32 najlepsze drużyny z całego świata. Gdzie się znajdują, jak wyglądają i dlaczego nie są tak duże jak na poprzednich turniejach? Na wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym tekście.
Światowy czempionat zostanie rozegrany na ośmiu stadionach w pięciu katarskich miastach. Po raz pierwszy w historii logistyka nie będzie żadnym problemem, bowiem najdalszy dystans dzielący dwa skrajnie usytuowane obiekty to mniej niż 70 kilometrów. Dumą Kataru jest nowo powstały stadion narodowy w Lusajl – mieście założonym i rozbudowywanym od 2006 roku, aby zapewnić zakwaterowanie dla 250 tysięcy ludzi w rozrastającym się demograficznie kraju. Lusail Iconic Stadium to 80-tysięczny obiekt, który jest największym stadionem nie tylko w Katarze, ale także na całym Bliskim Wschodzie. Na czas turnieju rozrośnie się o kolejne 6 tysięcy krzesełek. Dwupoziomowe trybuny będą służyły wyłącznie podczas mistrzostw, ponieważ po zakończeniu imprezy część widowni ma zostać zdemontowana i przekazana za granicę, do krajów rozwijających się.
Usadowiony niemal idealnie na planie koła Lusail Iconic Stadium z zewnątrz przypomina ogromną misę. Jest to nawiązanie do tradycyjnego katarskiego naczynia na suszone daktyle. Obiekt otoczony jest fosą, przez co kibice przybywający na mecz będą musieli pokonać jeden z sześciu mostów łączących parking ze stadionem. Złocistą fasadę obiektu zdobią obfite, misterne trójkątne wzory inspirowane dawnymi katarskimi lampami. Plany rozsuwanego dachu spełzły na niczym, ale pokrycie stadionu również jest imponujące. Membrana została rozpięta w taki sposób, aby uzyskać romboidalny ornament. Jest to jeden z największych i najbardziej złożonych systemów kablowo-membranowych na świecie o powierzchni 45 tysięcy metrów kwadratowych. Wszechobecne kolektory słoneczne mają zapewnić stadionowi energię niezbędną do jego użytkowania. Na Lusail Iconic Stadium zostanie rozegranych sześć spotkań fazy grupowej, 1/8 finału, ćwierćfinał, półfinał oraz spotkanie o tytuł najlepszej drużyny świata.
Drugim największym stadionem w Katarze jest koncepcyjny Al Bayt Stadium, znajdujący się w mieście Al-Chaur, będącym domem dla wielu pracowników przemysłu naftowego w Katarze. Koncepcyjność 60-tysięcznego obiektu nawiązuje do tradycyjnego namiotu Beduinów Bayt al sha’ar. Stąd nazwa stadionu oraz jego konstrukcja przypominająca namiot, dzięki strzelistej membranie dachowej, która pokrywa trzypoziomową konstrukcję trybun. Podobnie jak prawdziwe namioty stawiane na pustyni stadion umiejscowiony jest na podwyższeniu – okrągłym, sztucznie usypanym, 14-metrowym cokole. Obiekt posiada rozsuwany dach. Czarna barwa dominująca na elewacji i dachu jest przecinana poziomymi białymi pasami, które wedle tradycji oznaczały plemiona i rody, do których należały namioty. Wnętrze obiektu jest udekorowane tradycyjnymi wzorami „sadu”, umożliwiając kibicom zapoznanie się ze stylem regionalnej kultury i sztuki. Na Al Bayt Stadium zostanie rozegranych 6 meczów grupowych, w tym mecz otwarcia oraz szlagier grupy E Niemcy – Hiszpania, a także mecze 1/8 finału, ćwierćfinał i półfinał. Po zakończeniu mundialu górny poziom trybun o pojemności 28 tysięcy miejsc zostanie zdemontowany i trafi w inne miejsce, a powstała przestrzeń ma być przekształcona w 5-gwiazdkowy hotel. Na stadionie znajdzie się również centrum handlowe, siłownia, strefa gastronomiczna oraz inne obiekty użyteczności publicznej.
Kolejne trzy obiekty znajdują się w szeroko pojętej aglomeracji stolicy Kataru, Dosze. Najstarszym i największym z nich jest stadion narodowy reprezentacji „Al-Annabi” (Kasztanowaci – red.), czyli Khalifa International Stadium. Zbudowany w 1976 roku obiekt przez ponad 40 lat pełnił rolę największej areny sportowej kraju. Gościł najważniejsze imprezy Bliskiego Wschodu oraz Igrzyska Azjatyckie w 2006 roku. Dzięki ostatniej modernizacji zakończonej w 2017 roku stadion może pochwalić się ultranowoczesną fasadą z dwoma imponującymi łukami zadaszenia, wznoszącymi się na wysokość 120 metrów. Integralną częścią obiektu jest dobudowane wolnostojące Muzeum Sportu i Olimpizmu w Katarze, będące hołdem dla historii i znaczenia sportu w tym niewielkim kraju Zatoki Perskiej. Na czas mistrzostw stadion pomieści 45 416 widzów. Oprócz 6 meczów fazy grupowej i spotkania 1/8 finału obiekt ugości uczestników zmagań o brązowy medal światowego czempionatu.
Pozostałe dwa obiekty legitymują się identyczną pojemnością 40 tysięcy miejsc. Usytuowany w południowo-zachodniej części Dohy Al Thumama Stadium oparty jest na planie idealnego okręgu o średnicy 240 metrów. Podobnie jak inne stadiony został zaprojektowany w oparciu o elementy kultury arabskiej. Biała elewacja i dach obiektu nawiązują do gahfiji – tradycyjnej tkanej czapki noszonej przez mężczyzn i chłopców w świecie arabskim, symbolizującej ich godność i niezależność. Uwagę przykuwa śnieżnobiała fasada oraz bogactwo zdobień przypominających ażurowe koronki. Nowatorskie zastosowania inżynieryjne w systemie chłodzenia trybun pozwalają utrzymać we wnętrzu temperaturę 18 stopni Celsjusza w trakcie rozgrywania spotkań. Instalacja wykorzystuje energię pochodzącą z przetwarzania promieniowania słonecznego. Otoczenie stadionu zgodnie z obietnicą zrównoważonego rozwoju w Katarze pokrywa 50 tysięcy metrów kwadratowych zieleni z rodzimą roślinnością. W swoim debiucie 22 października 2021 roku Al Thumama gościł finalistów 49. edycji Pucharu Emira Kataru. Podczas turnieju zobaczymy tam 6 spotkań grupowych, mecz 1/8 finału oraz ćwierćfinał. Po zakończeniu imprezy górny poziom trybun zostanie zdemontowany. Stadion zmniejszy swoją pojemność o połowę, a pozostawiona przestrzeń zostanie zastąpiona stylowym tarasem, luksusowym, 60-pokojowym, butikowym hotelem oraz innymi przestrzeniami komercyjno-rozrywkowymi, w tym m.in. kliniką sportową.
Ostatni obiekt stolicy Kataru będzie nam szczególnie bliski. To właśnie na 40-tysięcznym Stadium 974 reprezentacja Polski rozegra dwa spotkania grupy C – z Meksykiem oraz Argentyną. Nazwa obiektu nie jest przypadkowa i nawiązuje do liczby kontenerów transportowych wykorzystanych podczas budowy. 974 to również numer kierunkowy do Kataru. Dzięki zastosowanym rozwiązaniom konstrukcyjnym, pozwalającym na montaż gotowych elementów składowych już 1,5 roku po rozpoczęciu zasadniczych prac budowlanych można było układać murawę. Finalnie zużyto mniej materiałów niż podczas tradycyjnej budowy. Z zewnątrz, dzięki wielokolorowym kontenerom, stadion wygląda jakby był zbudowany z klocków Lego. Jest to hołd dla pobliskiego portu i tradycji morskich Dohy. Stadium 974 jest jedynym pozbawionym klimatyzacji, ale umiejscowienie tuż obok Zatoki Perskiej zapewnia orzeźwiającą bryzę. Podczas turnieju zobaczymy na nim sześć spotkań grupowych, w tym hit grupy D Francja – Dania oraz mecz 1/8 finału. Stadion jest konstrukcją tymczasową. Po zakończeniu imprezy, po raz pierwszy w historii mundiali, stadion zostanie całkowicie zdemontowany. Jego elementy będzie można wykorzystać do budowy innych obiektów – stadionów, pływalni czy hal sportowy. Wstępne zainteresowanie wyraziła Tunezja.
Dwa następne stadiony mieszczą się w Ar-Rajjan na przedmieściach katarskiej stolicy. W ogromnym kampusie uniwersyteckim, gdzie znajduje się 8 międzynarodowych uczelni, 15 kilometrów od centrum Dohy powstał Education City Stadium, na którym Polska zagra z Arabią Saudyjską. Ponad 45-tysięczny obiekt jest jednym z najlepiej skomunikowanych miejsc podczas katarskiej imprezy. Stacja metra znajduje się zaledwie 500 metrów od stadionu, noszącego nazwę „pustynnego diamentu”. To właśnie szlachetny kamień był inspiracją dla bryły obiektu, której fasadę zdobi 5200 trójkątów, połączonych ze sobą w romby, zmieniające kolorystykę w zależności od kąta padania światła. Jest to również nawiązanie do bogatego wzornictwa arabskiej architektury. Stadion mieni się jak klejnot nie tylko w dzień. Rozświetlana nocą za pomocą diod LED elewacja jest wyposażona w panele słoneczne, zapewniającej obiektowi 20% potrzebnej energii. Z myślą o ochronie środowiska i zmniejszeniu śladu węglowego podczas budowy wykorzystano materiały z recyklingu, instalacje o niskim przepływie oszczędzają około 55% wody w porównaniu z tradycyjnymi stadionami. Stadion otacza mnóstwo terenów zielonych m.in. z polem golfowym. Na Education City Stadium odbędzie się sześć spotkań grupowych, mecz 1/8 finału oraz jeden z ćwierćfinałów.
Drugi ze stadionów jest na co dzień domem katarskiego klubu Al-Rayyan SC, którego zawodnikiem w latach 2005-2007 był reprezentant Polski, Jacek Bąk. Obrońca biało-czerwonych grał jednak na starym stadionie, w miejscu którego został wybudowany Ahmad bin Ali Stadium. 80% elementów starego obiektu zostało wykorzystanych podczas budowy nowej areny. Pozostałe, w tym krzesełka, oświetlenie czy transformatory, służą na innych obiektach. Część elementów przekazano także na projekty artystyczne. Nowy stadion, ze względu na otaczającą go scenerię, nazywany jest „bramą na pustynię”. Prosta, zwarta bryła z kompaktowym układem trybun przypomina europejskie stadiony. To co wyróżnia katarski obiekt to finezyjna elewacja w formie siatki wyglądającej jak wiklinowa „plecionka”, gęsta od gruntu i coraz rzadsza w kierunku dachu. Wśród motywów znajdujących się na osłonie fasady o powierzchni 39 tysięcy metrów kwadratowych, złożonej z multimedialnych ekranów, znajdują się m.in. wartości rodzinne, piękno pustyni, rodzima fauna i flora oraz międzynarodowy i lokalny handel. Całość łączy element tarczy, symbolizujący siłę i jedność. Stadion będzie gospodarzem sześciu grupowych meczów oraz starcia w 1/8 finału. Po zakończeniu turnieju górna część trybun zostanie zdemontowana, a krzesełka, częściowo wyprodukowane w Polsce, zostaną przekazane innym obiektom w Katarze i zagranicą. Okolica stadionu będzie zaś służyć jako regionalne centrum sportowo-rekreacyjne udostępniane mieszkańcom.
Ostatni ze stadionów, Al Janoub Stadium w mieście Al-Wakra jest najdalej wysuniętą na południe areną mistrzostw. Władze Kataru przeznaczyły ponad 58 ha gruntów na zachód od zabudowań mieszkalnych, aby stworzyć duży kompleks rekreacyjny z piłkarskim obiektem w centralnym punkcie. Niemal 1/3 powierzchni to tereny zielone, tworzące jeden z największych parków w Katarze. Skojarzenia z bryłą 40-tysięcznego obiektu były dwuznacznie kreślone przez tabloidowe media, które doszukiwały się w niej feministycznego manifestu i podobieństw do damskich okolic intymnych lub – jak kto woli – słynnego pomnika w Rzeszowie. Tymczasem inspiracją jest tradycyjna, smukła i wydłużona łódź rybacka, zwana „dau”, która w wersji „stadionowej” jest odwrócona do góry nogami, aby zapewnić cień i schronienie przed surowymi, pustynnymi warunkami. Inżynieryjną ciekawostka jest rozsuwany dach, który w przeciwieństwie do PGE Narodowego nie jest garażowany nad boiskiem, ale „chowa się” nad bramkami, skąd wyjeżdża w stronę zawieszonej nad środkiem boiska głównej belki. Rozkładanie lub składania dachu trwa ok. 30 minut. Na obiekcie odbędzie się 6 meczów grupowych oraz spotkanie 1/8 finału. Następnie, podobnie jak w przypadku innych aren, górna część widowni zostanie rozebrana i przeniesiona w inne miejsce.
Tak prezentują się katarskie obiekty przygotowane na batalię o Puchar Świata. Możliwości finansowe Katarczyków pozwoliły na dużą innowacyjność, postawienie na bardziej ekologiczne rozwiązania oraz zapewnienie komfortu termicznego piłkarzom i kibicom nie przyzwyczajonym funkcjonować w klimacie kontynentalnym, zwrotnikowym i suchym. Wierzymy, że starania organizatorów zapewnią wspaniałe piłkarskie emocje.
